Donderdag kwam plotsklaps een einde aan het jeugdkamp van de christelijke gemeenschap Rijnsburg. 36 kinderen moesten worden afgevoerd naar het ziekenhuis. Ze waren oververhit geraakt en sommigen vielen flauw. Hoe kon het misgaan?
Op het indianenveld van het kampeerterrein in Leusden is de temperatuur vrijdag rond het middaguur opgelopen tot 35 graden als de kampleiding de bagage inpakt. ‘Losse spullen hierin’, roept een leidster, zwaaiend met een blauwe zak. In de geringe schaduw van de dunne dennenbomen ligt al een flinke stapel: een weekendtas, een rolkoffer, een propvolle tas van de Action.
Donderdag kwam aan het jeugdkamp van de christelijke gemeenschap Rijnsburg plotsklaps een einde. In totaal moesten 36 van de bijna tweehonderd kinderen onwel en oververhit naar het ziekenhuis worden gebracht. Bij sommige van hen was de lichaamstemperatuur opgelopen tot boven de veertig graden. 32 kinderen konden ’s avonds – eenmaal afgekoeld – weer naar huis, vier moesten ‘ter observatie’ de nacht in het ziekenhuis doorbrengen, zegt een woordvoerder van het UMC. De andere kinderen werden met bussen naar Rijnsburg teruggebracht.
De hele dag was het heet. Op acht KNMI-weerstations kroop het kwik tot boven de veertig graden en in bijna heel Nederland liep de temperatuur op tot boven de menselijke lichaamstemperatuur. Het lijkt de komende zomers alleen maar warmer te worden. Is het dan nog verantwoord een zomerkamp te organiseren?
In Leusden ging het mis toen de kinderen lagen te rusten. ‘Dat doen ze iedere middag’, zegt kampleidster Barbara van der Meij. ‘Ze moeten het een hele week volhouden.’ Aan de hitte werd gedacht: de kinderen lagen niet in hun tenten – door de hitte waren dat eerder sauna’s – maar op matjes in de schaduw.
Zelfs daar werd het te heet. Het ene na het andere kind meldde zich onwel bij de leiding. We hielden de kinderen wakker, zegt kampleider Jaap de Mooij. ‘Ze waren moe en wilden slapen, maar dat moet je natuurlijk juist niet doen. Gelukkig is niemand het bewustzijn kwijt geraakt.’ Snel belden ze 112. Toen het aantal oververhitte kinderen bleef stijgen besloten de hulpdiensten op te schalen. Ambulances reden af en aan; om snel eerste hulp te verlenen landde zelfs een traumahelikopter.
Het zomerkamp in Leusden voor kinderen uit de christelijke gemeenschap Rijnsburg bestaat al sinds 1966. Nog nooit was het er zo warm.
Al meer dan vijftig jaar komen de Rijnsburgse kinderen naar het kamp, voor klassiekers als levend stratego en totemroof. Tussendoor worden bijbelse verhalen verteld. Dit jaar had de kampleiding het programma ‘drastisch’ aangepast vanwege de hitte, zegt kampleider De Mooij. In plaats van spellen waarbij de kinderen moeten rennen zaten ze ’s middags te kaarten. De leiding had woensdag ter verkoeling nog waterbassins neergezet en de kinderen moesten veel drinken.
‘Mijn zoon Dominic (10) moest van de kampleiding verplicht zoute drop eten’, zegt vader Karly van Duivenvoorde aan de telefoon. ‘Hij houdt er niet eens van, maar de kinderen moesten genoeg zout binnenkrijgen. Ze hebben er echt alles aan gedaan, maar als het in die tenten tot 43 graden wordt, is er geen houden meer aan.’
Lege tenten in Leusden. De kinderen waren op zomerkamp in de bossen bij Leusden (Utrecht). Een aantal van hen raakten daar donderdagmiddag oververhit.
Het lijkt er inderdaad op dat de kampleiding de juiste maatregelen heeft genomen, denkt hoogleraar Daanen. De oververhitte kinderen konden door de extreme luchttemperatuur hun eigen lichaamswarmte niet meer kwijt, hun temperatuur liep op tot een zorgwekkend niveau. ‘Is het buiten 37 graden of warmer, dan is de warmteafgifte van de huid nul. De enige manier om af te koelen is dan door te zweten. Je bloeddruk zakt en je kunt flauwvallen’, vertelt Daanen. ‘Dat is niet heel schadelijk. Het lost vanzelf op als iemand weer afkoelt.’
Afgelasten
Hoewel de kinderen er uiteindelijk vrij goed vanaf zijn gekomen, blijft bij de kampleiding de vraag hangen of ze het kamp eerder hadden moeten afgelasten. Vergis je niet, de organisatoren hebben zo veel jaren ervaring en niemand had voorzien dat het op deze manier zou uitpakken. Als we volgend jaar zien dat er zulke temperaturen aankomen, moeten we het misschien gewoon niet laten doorgaan.’
In de toekomst zullen zomerkampen vaker deze afweging moeten maken. De hittenormen die worden gebruikt in de arbeidssector of voor sport kunnen dan een handvat bieden. Hoogleraar Daanen tipt websites zoals hittewijzer.nl, dat advies geeft over het beperken van activiteiten bij extreme hitte. ‘Er staat ons een periode van grote warmte te wachten. De vraag is hoe we ons daaraan aanpassen en hoe we dit soort problemen kunnen voorkomen.’
Vrijdag rond half twee is het indianenveld in Leusden opgeruimd. Alleen de tenten staan nog te bakken in de zon. ‘Hier is die andere schoen’, roept een jongen triomfantelijk, vlak voordat het volgeladen busje van Barbara’s zwager het kampeerterrein afrijdt. Diezelfde middag kunnen de kinderen in Rijnsburg hun spulletjes weer ophalen. De meesten hebben uiteindelijk weinig meegekregen van de hectiek. Barbara: ‘Op de komst van de helikopter hadden we ze voorbereid. De ambulances reden zonder sirenes. Het ergst vonden ze dat de bonte avond van vrijdag niet doorging.’
