De sancties tegen Rusland zijn – op “Wir schaffen das” na – de domste Europese beleidsbeslissing sinds het Verdrag van Maastricht. Maar, in tegenstelling tot “Wir schaffen das” kunnen we die vergissing met één vingerknip ongedaan maken. Dat vergt slechts vijf minuten politieke moed.
Hier vijf redenen om de bevolking en hun leiders alsnog te overtuigen om de sancties met onmiddellijke ingang op te heffen.
- Gazprom houdt verrassend goed stand
Gazprom, de parel aan de kroon van de Russische energiesector, lijdt het minst onder de lage olie- en gasprijzen van alle grote producenten in de wereld. Terwijl OPEC doodbloedt en de Amerikaanse schalielobby op haar tandvlees zit, fietst Gazprom (bijna) moeiteloos door het zware weer.
Zelfs wanneer de olieprijzen nog verder zouden zakken blijft Gazprom een financieel gezond bedrijf. Ook al kent het probleem soms liquiditeitsproblemen, het blijft een solvabel en gezond bedrijf. Wanneer olie in 2016 flirt met de 20 dollar, is het over & out voor Saoedi-Arabië. Rusland heeft dan maar de Europese markt voor het grijpen.
Gazprom kan immers dankzij de zwakke roebel het goedkoopst produceren, en dus ook het goedkoopst verkopen. Bovendien zit het bedrijf op een berg buitenlandse valuta, dus kan het verdere schommelingen in de eigen munt relatief makkelijk opvangen.
Gazprom straalt ook internationaal vertrouwen uit. Ondanks de sancties kan het relatief makkelijk en goedkoop leningen ophalen in Europa en de Verenigde Staten. Zo werd in 2015 7 miljard dollar opgehaald in het Westen.
Dat financiële vertrouwen zou zich moeten vertalen in politiek vertrouwen. Dat Gazprom zelfs in de VS als betrouwbare handelspartner wordt beschouwd, is een unieke kans voor vrede tussen Rusland en het Westen. Daarin is een belangrijke rol weggelegd voor Europa, die zich best zo snel mogelijk afkoppelt van de Arabische olie, en zich op Amerika en Rusland richt voor haar energiebehoefte. Dat beide landen zichtbaar aanwezig zullen zijn in Europa en nauw betrokken zullen worden bij het Europese energiebeleid, zal beide landen dichter bij elkaar brengen. Dat is broodnodig in tijden van geopolitieke spanningen met, in de eerste plaats, de Arabische wereld.
2. Europa snakt naar Russisch gas
De Europese economie klimt langzaam uit een dal en dat vertaalt zich in een grotere energiebehoefte. Vooral in landen als Duitsland, waar de kernuitstap energieprijzen de hoogte heeft ingestuurd en energie bijzonder schaars gemaakt heeft, snakt men naar goedkoop gas. En dan kijkt men natuurlijk snel naar de Russen.
Energie-bevoorrading van Noordwest-Europa valt of staat met het Nord Stream 2-project, dat Russisch gas via de Baltische Zee naar Polen en Duitsland brengt. De Europese Commissie probeert dat project nu op te blazen (wellicht onder druk van Oekraïne, enkele rancuneuze ex-Warshaupactlanden en de VS), maar stuit op hevige tegenstand van de Duitsers, Oostenrijkers, en BENELUX.
Willen we het grote Europese experiment met alternatieve energie betaalbaar houden, zonder onze economie te hypothekeren, dan zijn we aangewezen op Russisch gas. Daarvoor is wederzijds institutioneel vertrouwen nodig. En dat vertrouwen staat onder druk door de sancties. Die moeten onmiddellijk verdwijnen.
3. Russische olie-export groeit enorm
Door de implosie van de roebel is Rusland grotendeels gespaard gebleven van de heisa die de lage olieprijs voor producenten met zich heeft meegebracht. Dat verhaal kent u. Een belangrijk gevolg daarvan is dat de Russische olie-export in 2015 met maar liefst 7.5% gestegen is t.o.v. 2014.
Daarmee zit Rusland terug op het niveau van 6 jaar geleden, de economische hoogdagen van het land.
Er werd in 2015 ook ruim 4% meer steenkool gedolven, maar die wordt amper geëxporteerd.
Natuurlijk gas daarentegen krimpt een beetje in, met bijna 1.5%, maar de gasexport groeit wel met 4.9%. Door de economische crisis in Rusland hebben de Russen nu immers minder gas nodig, terwijl de Europese vraag stijgt.
Kortom: Rusland wil geopolitieke vriendjes maken door haar energieproductie gevoelig op te drijven. De Russische crisis zal echter niet blijvend zijn, dus een groeiende binnenlandse vraag is slechts een kwestie van een paar kwartalen. Europa kan zich niet permitteren om NU geen deals te sluiten met de Russen.
Door het aandeel van Russische olie in de Europese markt te vergroten, heeft Europa meer spelers op de markt, wat de prijzen alleen maar zal drukken. En willen we de Europese economie kickstarten na de donkere jaren, moeten we de Russen, Amerikanen en OPEC tegen elkaar uitspelen.
Bovendien is het geopolitiek ontzettend belangrijk om Europa stilaan af te sluiten van de Arabische olie.
4. Duitsland
Duitsland kan niet langer onder de druk van haar revolterende industrie uit. Al vele regionale politici uit CDU- en SPD-hoek hebben al openlijk hun aversie voor de sancties geuit. Geen enkele economie lijdt zo hard onder de Russische exportban als Duitsland.
Onlangs werd een dochter van Siemens aangesteld om gasturbines te bouwen in de Krim. Dat is niet in strijd met de sancties, maar werd toch politiek tegengehouden omdat het niet “in de geest” van de sancties zou zijn. Tot groot ongenoegen van de bevolking, industrie en vakbonden.
De VS opende een onderzoek naar Deutsche Bank wegens vermeende inbreuken op de sancties, maar de Duitse autoriteiten waar veel minder geneigd om een grondig onderzoek te voeren.
Kortom: Duitsland wordt een anti-Russisch beleid opgedrongen door de Amerikanen zonder dat het in dat verhaal wil meestappen. De Koude Oorlog is voorbij, en dat zint de Amerikanen voor geen meter. Duitsland heeft nochtans de sleutel in handen om de geopolitieke bondgenoot Amerika en economische partner Rusland met elkaar te verzoenen.
Na “Wir Schaffen Das” kan Merkel deze historische kans om zich op een positieve manier in de geschiedenisboeken te werken niet laten liggen.
We zullen pas zien waar Merkel écht staat wanneer Brussel in 2016 Nord Stream 2 afschiet. Dan zal Merkel moeten kiezen waar de beslissingsmacht van de BRD echt ligt: in Berlijn of in Brussel. Dat zal sowieso een politieke aardverschuiving met zich meebrengen en kan haar wellicht de politieke kop kosten.
5. Russische toeristen = kassa kassa
Na de aanslag op de Russische Airbus geldt er een afreisverbod voor Russen om naar Egypte te gaan. Dat heeft Egypte ondertussen al ruim 300 miljoen dollar gekost.
Russische en Britse toeristen, beiden met afreisverbod, zijn goed voor 70% van de omzet in de sector. 11% van het Egyptische BBP en 14% van de buitenlandse valuta-instroom.
Kortom: Egypte bloedt omwille van haar ambigue houding t.a.v. IS en het islamisme in het algemeen. Het land mag dan wel in de greep zijn van een gematigde islamitische dictatuur, de onderstroom van de bevolking is ronduit extremistisch.
Die miljoenen toeristen die wegblijven zijn goed nieuws voor de Europese toeristische sector. Door bemoeilijkte visa-procedures blijven die massaal weg, ten voordele van de vakantiebestemmingen in Zuidoost-Azië.
Het is een kwestie van tijd voor de Europese toeristische sector Brussel zal smeken om de sancties ongedaan te maken. Het hoeft niet te verwonderen dat vooral landen als Griekenland en Italië hier een breekpunt van maken.
