De protestdag van bouwers en boeren verloopt in de verschillende regio’s nogal wisselend. Actievoerders die ‘s ochtends vanuit Tilburg starten, beleven een teleurstellende dag. “Waardeloos, ik heb er geen ander woord voor.”
Even na tienen komt Kees Schoenmakers erachter waar zijn protest deze dag gaat eindigen: de Amercentrale in Geertruidenberg. Hij heeft zijn trekker zojuist geparkeerd op een desolaat bedrijventerrein in Tilburg-Noord, samen met zo’n zeventig andere boeren daarheen geleid door de politie. Geertruidenberg, hij had het niet kunnen denken toen hij zich deze ochtend in alle vroegte meldde op de verzamelplaats in Hilvarenbeek.
Joop Bosmans, min of meer omgedoopt tot actieleider vandaag, evenmin. In de berm legt hij de verzamelde media uit dat er geen draaiboek klaarligt voor deze dag. Doordat de rechter dinsdag de Farmers Defence Force verbood blokkades bij distributiecentra op te werpen, zijn de doelen volgens hem aangepast. “De actiedag loopt nu anders dan we van plan waren. Ik heb er dan ook gemengde gevoelens bij.”
Gemengde gevoelens
Gemengde gevoelens zou Arne Motz ook wel willen hebben. Maar het bestuurslid van Bouw in Verzet beleeft een ronduit ongelukkige dag. Ook zijn stichting heeft, net als de boeren, 18 december tot een landelijke actiedag uitgeroepen en via sociale media meldden honderden mensen zich aan om vanuit Tilburg te protesteren. Vooraf fantaseert Arne over het opsplitsen in groepen, zodat ze het snelwegverkeer op diverse plaatsen kunnen lamleggen. Zeker als de boeren zich aansluiten, want Bouw in Verzet heeft hen na de rechterlijke uitspraak expliciet uitgenodigd samen op te trekken. Als een agent komt melden dat ze niet de snelweg op mogen, mompelt Arne dat iemand op een motor toch niks kan doen als er dertig trekkers de snelweg op willen.
Niemand komt
Maar er komen geen dertig trekkers. Er komt er niet eentje. De boeren gaan volledig hun eigen weg, zonder zich druk te maken om Bouw in Verzet. En die honderden aanmeldingen? Er komen hooguit 25 mensen opdagen, vaak pas na een intensieve zoektocht, omdat niemand weet bij welke van de drie Tesla-locaties ze nou eigenlijk hebben afgesproken. Wanneer duidelijk wordt dat de boeren in Hilvarenbeek zijn, besluit het groepje om daarheen te rijden. Als de boeren zich niet bij de bouwers willen aansluiten, dan maar andersom.
In Hilvarenbeek zet Kees – 50 jaar, baardje, groene Heinekenmuts op zijn hoofd – zijn tractor vóór in de stoet. Zijn vlag van Farmers Defence Force heeft hij voor de zekerheid vervangen door een Brabantse, omdat de boeren vanwege de dreigende dwangsom hebben afgesproken geen FDF-uitingen te gebruiken. Kees is overigens geen officieel lid, maar heeft wel nauwe contacten met de groep en was ook bij de behandeling van het kort geding. Het kort geding dat deze dag heeft verpest, vindt hij. “Ze willen ons kort houden. Maar ik zit vol woede, want ze willen in Den Haag dat wij de volledige stikstofrekening betalen. Als ze niet bijdraaien, zijn we over tien jaar uitgeboerd. Moet ik dan in Oekraïne mijn werk gaan doen?”
Puinhoop
Eigenlijk vindt Kees het vandaag een puinhoop. “Iedereen doet nu zijn eigen ding, ik heb geen idee waar het gaat eindigen.” Ook in de verschillende appgroepen waarvan hij deel uitmaakt, wordt hij nauwelijks wijzer. “Ik heb maar besloten achter de voorste aan te rijden.” Dat geldt voor de hele groep. De tocht brengt de boeren langs het distributiecentrum van Albert Heijn in Tilburg-Noord (ze rijden er een rondje, maar blokkeren niets) en de Sligro Bezorgservice in Gilze, waar de vestigingsmanager verrassend genoeg klaarstaat met koffie en broodjes. Kees hapt gretig toe, ondanks de oorspronkelijke bedoeling om dit soort bevoorradingscentra juist te blokkeren. Maar ach, er klopt vandaag toch niks meer van. “Met de mensen hier heb ik ook geen moeite. Het probleem zit hem bij de grote directeuren.”
Afgehaakt
De mensen van Bouw in Verzet zijn dan allang afgehaakt. Het lukt gewoon niet, zegt Arne. De Drentse dakdekker vindt het meer een boerenaangelegenheid en rijdt terug naar het noorden en oosten om daar zijn succesvollere collega’s bij te staan. Maar ook de boeren zijn vertwijfeld. Na ampel beraad zetten ze koers naar Isover in Etten-Leur, een producent van isolatiemateriaal. Daar is vanochtend al een delegatie langsgeweest, maar er kan nog wel een bezoek bij vindt Joop Bosmans. De achterliggende gedachte? “Dit bedrijf stoot net zo veel stikstof uit als veertig melkveebedrijven. Maar ze hebben hun natuurbeschermingswetvergunning nog niet geregeld. Dat willen we aan de kaak stellen. Omliggende boeren moeten voor een paar honderd kilo stikstofwinst meer dan een ton investeren.”
Even na drieën komt Kees Schoenmakers erachter waar zijn protest deze dag níet gaat eindigen: de Amercentrale in Geertruidenberg. Bij de hele groep overheerst het gevoel dat ze vandaag hun punt toch niet meer kunnen maken. “Door het kort geding heeft deze dag niet de impact die hij had kunnen hebben”, verzucht Bosmans. “Ons is de mond gesnoerd. We blijven strijdbaar, maar voor vandaag stoppen we ermee.” Moedeloos stapt Kees zijn tractor in, voor zeventig lange kilometers terug naar Vessem. “Het was waardeloos vandaag, ik heb er geen ander woord voor. We hebben niets bereikt. En ik ben een beetje bang dat het de komende tijd niet anders zal zijn.”
