Wat is er aan de hand in ons land? Buitenlandse correspondenten kijken met verbazing naar de falende Nederlandse corona-aanpak en de voor Nederland ongekend hevige rellen. ,,Het gepolder levert halfslachtige maatregelen op waar steeds meer onvrede over ontstaat.’’
Correspondent Matt Steinglass van The Economist heeft zich afgelopen maanden vaak achter de oren gekrabd. ,,De hele Nederlandse corona-aanpak heeft mij verbaasd. Nederland doet het echt heel slecht. Dat alleen Bulgarije minder mensen heeft gevaccineerd, is géén prestatie. Als ik mijn familie en vrienden in de VS vertel dat Nederland het qua besmettingen nauwelijks beter doet dan de VS, kunnen ze me amper geloven.’’
Tekst gaat verder onder de grafiek
Land van vrijheid
Ook New York Times-correspondent Thomas Erdbrink ziet met verbazing wat hier gaande is. Na twintig jaar in Iran keerde hij in april terug naar zijn vaderland. ,,Al die tijd had ik Nederland geïdealiseerd. Het viel me al gauw op dat hier veel is veranderd’’, vertelt hij aan de telefoon. In de New York Times schreef Erdbrink afgelopen najaar een kritisch stuk over het Nederlandse coronabeleid. De falende corona-aanpak heeft volgens hem het wantrouwen tegen de overheid gevoed. ,,In Nederland gelden nu ongekend strenge regels, terwijl Nederlanders vergeleken met andere landen extreem veel vrijheid gewend zijn. De klap van die vrijheidsbeperkingen komt hier daarom extra hard aan. Voor mensen die de overheid al niet meer vertrouwen, is het moeilijk te begrijpen dat hier geen complot achter zit.’’
Ook BBC-correspondent Anna Holligan wijst op het zwabberende Nederlandse coronabeleid. De inconsistente aanpak heeft het vertrouwen in de overheid geen goed gedaan, schrijft de in Den Haag woonachtige Britse. ,,In het begin van de uitbraak was de overheid tegen mondmaskers en een avondklok, want Nederlanders zouden verstandig zijn, zich aan de regels houden en niet als kinderen hoeven te worden behandeld.’’
Halfslachtige maatregelen
Nu het kabinet zich alsnog gedwongen zag om de draconische maatregen in te voeren waar het aanvankelijk tegen gekant was, is dat voor sommige mensen moeilijk te verkroppen, observeert Holligan. Dat het in Nederland niet opschiet met vaccineren helpt volgens haar daarbij niet. ,,Vaccinaties worden gezien als de sleutel om vrijheden terug te krijgen, maar hierin loopt Nederland achter – als laatste in de EU die het vaccinatieprogramma uitrolde.’’
De Nederlandse strategie van polderen en decentraliseren is in crisistijd hopeloos, stelt Steinglass. ,,De overheid vormt comités van deskundigen om beleid te ontwikkelen, zoals nu het OMT. Maar hun advies moet dan aangepast worden door veel decentraliseerde instanties. Bij langlopende processen werkt dat polderen uitstekend, maar in een crisis niet. Zo krijg je halfslachtige maatregelen waar steeds meer onvrede over ontstaat.’’
Project X
Natuurlijk, beamen de correspondenten: de relschoppers zijn maar met een paar duizend man. Jongeren, vooral, die elkaar opjutten via sociale media en na maanden gedwongen thuiszitten een uitlaatklep zoeken. Het overgrote deel van de Nederlanders gaat ‘s avonds niet met een baksteen in de hand de straat op. Steinglass denkt dat sociale media in Nederland een relatief grote invloed op jongeren hebben. ,,Nederland is ontzettend gedigitaliseerd. De ongeregeldheden doen me meer denken aan Project X in Haren dan aan een politiek protest. Jongeren willen erbij zijn en een filmpje op TikTok plaatsen.’’ Maar hij ziet een onderstroom van veel meer mensen die de maatregelen beu zijn. ,,Dat zag je ook met de protesten tegen het vuurwerkverbod. Daarbij gingen al heel wat auto’s in vlammen op.’’
In Iran, het land van zijn vrouw, deed Erdbrink afgelopen jaren verslag van talloze protesten tegen de overheid. Hij ziet verschillen én overeenkomsten. ,,Iran is een dictatuur, Nederland een goed georganiseerde democratie. Maar wel met een probleem: het land is overgereguleerd. Er zijn talloze instanties en die werken elkaar tegen. Dat uit zich nu in de coronacrisis, maar ook in de kinderopvangtoeslagaffaire. Als gewone burger kom je er niet meer tussen. Zie bij de gemeente, de Belastingdienst of in een ziekenhuis maar eens iemand aan de telefoon te krijgen die je probleem voor je op kan lossen. Dat voedt gevoelens van onmacht en daar komt wantrouwen uit voort. Wantrouwen tegen de overheid uit zich overal ter wereld hetzelfde: in protesten.’’
