Het Verenigd Koninkrijk is groener dan vaak wordt gedacht. Als de samenwerking op klimaatbeleid stopt vanwege een ‘no deal-Brexit’, heeft dat daarom vooral gevolgen aan ónze kant van de Noordzee. De politieke invloed van Oost-Europese landen neemt dan toe en dat kan ook mondiaal klimaatambities doen verwateren.
Het VK is een van de klimaatprogressiefste landen van Europa. En dat is relatief breed gedragen over het politieke spectrum, tot nog toe inclusief de conservatieve regeringspartij van de Britse premier Boris Johnson en zijn voorganger Theresa May.
Zo gaf de Britse regering in juni aan gastland te willen zijn voor een belangrijke VN-klimaatconferentie in november volgend jaar. Die klimaattop wordt van groot belang voor mondiaal klimaatbeleid, omdat lidstaten dan scherpere klimaatdoelen moeten presenteren om het Parijs-akkoord te redden. Met het sluiten van kolencentrales en grote investeringen in duurzame energie werken de Britten ondertussen aan ambitieuze emissiedoelen, die veelal voorlopen op het EU-gemiddelde.
Al in 2008 werd een klimaatwet aangenomen en afgelopen zomer heeft het Verenigd Koninkrijk als ‘s werelds eerste grote economie tot doel gesteld om in 2050 klimaatneutraal te zijn. De Schotten zijn overigens nog een stapje groener: die willen dat al in 2045 bereikt hebben.
EU speelt belangrijke rol in mondiale klimaatsamenwerking
Die relatief groene instelling was door de jaren heen ook te zien binnen de Europese Unie, waar de Britten doorgaans met andere klimaatprogressieve landen, zoals Duitsland, Denemarken en Frankrijk, voor ambitieuze maatregelen stemden.
Met het wegvallen van die groene stem kan de EU-koers sterker gedomineerd worden door landen als Polen, Tsjechië en Slowakije, die nog sterk afhankelijk zijn van vervuilende brandstoffen als steen- en bruinkool. Ook Italië stemt doorgaans tegen ambitieus klimaatbeleid.
Een ambitieuze klimaatkoers van de EU is echter van groot belang voor de verdere wereld, bijvoorbeeld voor het slagen van de VN-klimaatonderhandelingen. Op klimaattoppen van de Verenigde Naties opereert de EU als geheel, en neemt dan vaak initiatief om andere landen te laten samenwerken.
De Brexit kan daarmee niet alleen grote gevolgen hebben voor het EU-klimaatbeleid, maar óók voor de hele verdere wereld, schrijft het Britse Tyndall Centre voor klimaatonderzoek: “Als Groot-Brittannië na de Brexit z’n diplomatieke leiderschap niet kan vasthouden, is het goed mogelijk dat zowel Europees als internationaal klimaatbeleid flink zwakker wordt.”
NUweekendZie ook: Waarom komende week cruciaal is voor de Brexit
‘Hoe harder de Brexit, hoe groter de gevolgen’
Ook het Institute of International & European Affairs (IIEA), een denktank van de Ierse overheid, denkt dat een harde ‘no deal-Brexit’, waarin een einde komt aan nauwe klimaatsamenwerking, mondiale klimaateffecten zal hebben, zo schrijft het in een speciaal rapport.
Het is een duidelijk verschil met een zachte Brexit, stelt het IIEA. Dan zal het Verenigd Koninkrijk net als bijvoorbeeld IJsland en Noorwegen nauw samenwerken met het EU-klimaatbeleid – bijvoorbeeld binnen het emissiehandelssysteem. IJsland en Noorwegen wekken grote hoeveelheden duurzame energie op en exporteren dat ook naar andere Europese landen. Ook Liechtenstein en Zwitserland werken op klimaatgebied samen met de EU, zonder lidstaat te zijn.
Het IIEA noemt een derde scenario: de ‘ultraharde Brexit’. Daarin probeert het Verenigd Koninkrijk concurrentievoordelen te behalen door zoveel mogelijk milieumaatregelen terug te draaien. Dit zou de lokale uitstoot van broeikasgassen verhogen, en ook grote diplomatieke gevolgen hebben. “In dit scenario komt de toekomst van het Parijs-akkoord in het geding”, schrijft het IIEA.
BrexitZie ook: JPMorgan: Kans op harde Brexit stijgt tot 35 procent
Breekt Johnson met zijn eigen partij?
De grote open vraag blijft dus ook hier waar Johnson op afkoerst. Als hij daadwerkelijk inzet op een ‘ultraharde Brexit’ en na de uittreding op 31 oktober ook binnenlands klimaatbeleid wil opheffen, breekt hij niet alleen met de EU – maar ook met een deel van zijn eigen partij, en een meerderheid van de Britse bevolking.
Op de site van de Britse overheid is ondertussen een pagina ingericht om bedrijven in te lichten over hoe ze kunnen voldoen aan “climate change requirements if there’s no Brexit deal”. Buitenlandse bedrijven worden daarin vooralsnog niet genoemd.
