Hoe groot is de kans dat het Chinese leger ingrijpt in Hongkong?
De spanningen in Hongkong lopen steeds verder op. China heeft zich in de eerste maanden afzijdig gehouden van de massaprotesten, maar laat zich inmiddels steeds vaker negatief uit over de situatie in Hongkong. Ook lijkt Peking te dreigen met militair ingrijpen. Hoe groot is de kans dat het leger daadwerkelijk actie onderneemt?
Peking ziet het uitleveringswetsvoorstel dat in Hongkong tot veel protesten geleid heeft als een interne aangelegenheid. De Chinese autoriteiten zeggen achter Carrie Lam, de hoogste bestuurder van Hongkong, en de regionale politie te staan. Intussen stelt Peking zich steeds kritischer en dreigender op ten opzichte van de protesten.
“Wie met vuur speelt, zal in vlammen opgaan”, waarschuwt een woordvoerder van het bureau van Hongkongse Zaken. Ook zegt het bureau “signalen van terrorisme” te zien bij de protesten, die steeds vaker eindigen in botsingen tussen de betogers en de oproerpolitie.
Drempel voor militair ingrijpen ‘best wel hoog’
De drempel voor militair ingrijpen is echter “best wel hoog”, zegt Chinadeskundige Fred Sengers. “Ik denk niet dat er op korte termijn Chinese troepen worden ingezet in Hongkong, maar ermee dreigen kan wel een onderdeel van de strategie zijn.”
Sengers denkt dat Peking mogelijk de verschillende groepen Hongkongers van elkaar probeert te scheiden. Naast de mensen die erg pro-Peking of prodemocratie zijn, bestaat er volgens de deskundige nog een groep gematigden. “Ik denk zelfs dat dit de grootste groep is.”
“Door de strategie van China, deels in woorden door demonstranten ‘relschoppers’ en ‘terroristen’ te noemen, denkt de middengroep: daar wil ik niks mee te maken hebben, en als we met geweld dreigen, zijn we verder van huis.”
Als de radicalen onder de demonstranten worden geïsoleerd van de andere voorstanders van democratie, wordt het volgens Sengers voor Hongkong makkelijker om de protesten in te dammen. “Een militair ingrijpen zoals bij het studentenprotest op het Tiananmenplein in 1989 zie ik niet zo snel gebeuren.”
Hongkongse regering verantwoordelijk voor openbare orde
Hongkong heeft de status van speciale administratieve regio binnen China. Dit is afgesproken toen de regio op 1 juli 1997 door het Verenigd Koninkrijk werd overgedragen aan Peking. In de grondwet, beter bekend als de basic law, staat dat Hongkong “een hoge mate van autonomie” zal hebben.
In de grondwet staat onder meer dat Hongkong zelf wetten mag maken en dat de rechterlijke macht onafhankelijk zal zijn. Ook is afgesproken dat Peking verantwoordelijk is voor defensie en buitenlandse zaken, de enige kwesties waar de Hongkongse rechters zich niet over mogen buigen.
De Hongkongse regering is verantwoordelijk voor de handhaving van de openbare orde in de regio. In artikel 14 van de basic law staat dat Peking militairen mag hebben in de voormalige kolonie van de Britten. Defensie wordt als reden daarvoor genoemd.
Chinees leger deelt video van oefeningen tegen betogers Chinees leger deelt video van oefeningen tegen betogers
‘Militairen bemoeien zich niet met lokale kwesties’
“De in Hongkong gestationeerde militairen zullen zich niet bemoeien met de lokale kwesties in de regio”, aldus de grondwet. “De regering van Hongkong mag, indien noodzakelijk, via de Centrale Volksregering hulp van het garnizoen bij handhaving van de openbare orde en rampenbestrijding vragen.”
Militair ingrijpen is verder alleen mogelijk via een omweg. In artikel 18 staat dat de centrale regering in een aantal gevallen “relevante nationale wetten” mag invoeren. Er moet dan wel sprake zijn van oorlog, onrust die de nationale eenheid bedreigt, onrust waar de regionale autoriteiten geen grip op hebben, of een noodtoestand.
De centrale regering heeft sinds eind juli meerdere video’s van veiligheidsdiensten met betrekking tot de protesten in Hongkong vrijgegeven. De eerste video, waarin Chinese soldaten in Hongkong te zien zijn, toont onder meer een antioproeroefening.
Halverwege augustus is een video gepubliceerd van voertuigen van de paramilitaire politie in Shenzhen, een Chinese stad op 25 kilometer afstand van Hongkong. Zij zijn daar volgens de staatskrant Global Times waarschijnlijk vanwege grootschalige oefeningen naar aanleiding van de protesten in Hongkong.
