De Tweede Kamer ontkent met klem dat zij aangifte wil doen tegen staatssecretaris Menno Snel (Financiën) en ambtenaren van de Belastingdienst vanwege hun rol in de toeslagenaffaire. Meerdere Kamerleden lieten weten “verrast” te zijn toen dit bericht afgelopen vrijdag naar buiten kwam.
“Ik wil met klem benadrukken dat er geen enkele intentie bestaat of bestond om ambtenaren of bewindslieden strafrechtelijk te vervolgen”, zei VVD’er Anne Mulder maandag tijdens een extra ingelaste procedurevergadering. Mulder sprak in de hoedanigheid als voorzitter van de vaste Kamercommissie voor Financiën.
Zoals nu blijkt, hebben CDA, SP en DENK namens de commissie Financiën om informatie gevraagd naar wat de mogelijkheden van het parlement zijn omtrent het vervolgen van ambtenaren of bewindspersoon in voorbereiding op een rondetafelgesprek. Die informatie kwam met het stempel ‘geheime notitie’ in de media terecht.
De vraag om informatie betekent niet dat de Kamer ook tot vervolging wil overgaan, benadrukten Pieter Omtzigt (CDA), Renske Leijten (SP) en Farid Azarkan (DENK).
“Wij hebben te goeder trouw gehandeld”, zei Leijten. “We hebben om de interne notitie gevraagd om te vragen wat de opties zijn”, liet Omtzigt weten. De CDA’er wil een goede informatiepositie “in dit delicate dossier”.
D66 wil onderzoek naar gang van zaken
Met name Steven van Weyenberg (D66), partijgenoot van Snel, wil precies weten hoe deze informatie op straat is komen te liggen. De oproep tot vervolging zoals die in verschillende media vrijdag verscheen, “past niet bij de opdracht waarmee ik heb ingestemd”, zei Van Weyenberg. Er moet wat hem betreft een onderzoek komen om herhaling te voorkomen. GroenLinks-Kamerlid Bart Snels sloot zich hierbij aan.
Aanstaande woensdag debatteert de Kamer met Snel over de toeslagenaffaire. De dinsdagavond ervoor is er eerst nog een rondetafelgesprek met Wim Voermans, hoogleraar Staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden, ter voorbereiding op dat debat.
Uiteindelijk was de Kamer eensgezind dat er van een concrete roep om vervolging geen sprake was. “Woensdag is het debat. Daar moet Snel verantwoording afleggen”, zei PvdA-Kamerlid Henk Nijboer tenslotte.
Volgens Snel nog geen bewijs van ambtsmisdrijf
Vrijdag meldde de Tweede Kamer dat men onderzoekt of Snel en enkele topambtenaren bij de Belastingdienst strafrechtelijk vervolgd kunnen worden voor hun aandeel in de toeslagenaffaire waarbij de kinderopvangtoeslag van honderden ouders ten onrechte is stopgezet.
Procedures om dit recht te zetten duurden jaren en werden niet gehonoreerd waardoor veel ouders in grote, financiële problemen kwamen. In sommige gevallen moest er tienduizenden euro’s aan toeslag worden terugbetaald.
Snel erkende eerder dit jaar tijdens een debat dat het stopzetten en het moeten terugbetalen van kinderopvangtoeslagen in sommige gevallen “onrechtmatig” was, maar volgens de bewindsman blijkt vooralsnog niet dat zijn ambtenaren de wet hebben overtreden. “Op dit moment is nog niet duidelijk of ambtsmisdrijven zijn gepleegd”, schrijft Snel vrijdag in antwoorden op Kamervragen.
Een commissie onder leiding van Piet Hein Donner concludeerde na maandenlang onderzoek dat de gedupeerde ouders slachtoffer waren van “institutionele vooringenomenheid”. De Belastingdienst ging er vanaf het begin al van uit dat er door de ouders fraude met de toeslag werd gepleegd. De kwestie was volgens deze commissie geen gevolg van “fouten, kwaadwilligheid of “onrechtmatig handelen” bij de Belastingdienst.
Kamerleden en bewindspersonen via speciale procedure vervolgen
Ambtenaren kunnen na een aangifte door het Openbaar Ministerie (OM) worden vervolgd. Voor Kamerleden en bewindspersonen geldt een andere procedure; in dat geval moet de Tweede Kamer opdracht voor vervolging geven voordat de Hoge Raad tot berechting kan overgaan.
Dat gebeurde voor het laatst in 2015 in de affaire rond het vermeende lekken uit de Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, kortweg ‘Commissie Stiekem’. Daar worden de meeste fractievoorzitters uit de Tweede Kamer geïnformeerd over staatsgeheime zaken. Lekken uit deze commissie is een ambtsmisdrijf. Destijds werd daar geen bewijs voor gevonden, zodoende volgde ook geen opdracht tot vervolging.
