HET DEBAT
Hoogste tijd om een kerstboom aan te schaffen. Of niet, want gaat het wel samen, de zorg voor het klimaat en zo’n bij de stam afgezaagde kerstboom in de woonkamer? Kelly Adams vindt dat geen probleem, al heeft ze uit praktische overwegingen een kunstboom. Van Hans Brok mag het ook, mits de eigenaar zijn boom na kerst begraaft in eigen tuin.
Wanneer barst de kerstboomdiscussie los?
Komend weekend halen we massaal de kerstboom in huis. Maar zo’n boom omhakken, optuigen en na drie weken verbranden, is dat wel zo’n goed idee nu iedereen het heeft over klimaat, natuur en stikstof? En een kunstboom van plastic, mag dat wel? Wanneer barst de kerstboomdiscussie los?
Wat mij betreft helemaal niet. Een kerstboom hoort bij de laatste weken van het jaar en bij kerst. Ik kon zelfs niet wachten op het vertrek van de sint, bij ons staat de boom al bijna een week. Ik ben team Kunstboom. Die komt elk jaar van zolder en als ik ‘m zat ben, gaat hij terug in de doos.
Klimaat speelt geen rol in die keuze. De kunstboom is vooral praktisch. Geen naalden. En geen kale takken, omdat poes het leuk vindt van onder de kerstboom haar speelgoedmuis aan te vallen. Als ze dat te enthousiast doet, pak ik de uitgevallen tak – zonder ballen, die komen uit voorzorg pas vanaf de tweede laag – van de grond en zet hem terug. Geen echte boom die daar tegenop kan.
Een collega wierp deze week de vraag op of een kerstboom nog kan, in een tijd dat iedereen het heeft over klimaat en milieu. Dat we 100 moeten rijden op de snelweg, boeren en bouwers geen kant op kunnen en een nieuwe weg not done is. Kunnen we nog een kerstboom omzagen, enkele weken in huis zetten en dan na oud en nieuw op de brandstapel gooien? Het plastic van een kunstboom kan evenmin goed zijn voor het klimaat.
Iets waar ik bij het optuigen van mijn boom nooit over nagedacht heb. Maar vraag Google wat een kerstboom doet met het milieu en je vindt gelijk de jaarlijkse onderzoeken van Milieudefensie en boomkwekerijen. En artikelen van media die in december de vraag stellen wat milieuvriendelijker is, echt of nep.
Zeven jaar
Daar zijn de verschillende kampen het niet over eens. Volgens onderzoekers moet je minimaal zeven jaar met een kunstboom doen om ‘m minder schadelijk te laten zijn voor het milieu dan een echte boom. Soms moet ‘ie zelfs vijftien tot twintig jaar staan om productie en later weer verwerking van het plastic te compenseren. Die zeven jaar bereik ik volgend jaar, is dat doel vast gehaald.
Maar er zijn betere opties, milieutechnisch. Zoals de adoptieboom. Je huurt een boom die de kweker in januari terugplant. Als alternatief voor de miljoenen bomen die de verbrandingsoven in gaan. Kun je natuurlijk ook zelf doen, door de boom uit de tuin te graven en later terug te zetten.
Met die onderzoeken, de opkomst van de adoptieboom en het debat over klimaat en natuur, vrees ik dat het niet lang duurt tot de kerstboom echt ter discussie staat. Gelukkig heb ik daar voorlopig geen last van met mijn kunstboom. Die gaat, als poes zich een beetje gedraagt, de twintig jaar die sommige onderzoekers graag zien, wel halen.
De kunstboom is vooral praktisch. Geen naalden. En geen kale takken, omdat poes het leuk vindt van onder de kerstboom haar speelgoedmuis aan te vallen
Boom begraven in eigen tuin
Ik heb een kerstboom. Eentje van 17 meter hoog, achter in de tuin. Nee, er hangen geen lampjes in onze zilverspar. Het is een thuis voor ontelbare vogels, insecten, bacteriën, mossen en af en toe een eekhoorn. Neem een boom en je tuin komt tot leven. Ik zou hem niet willen missen. Kon het maar elke dag Kerstmis zijn? Nou dat kan dus. Poot een spar en blijf er met de vingers af. De natuur doet de rest.
Helaas wordt de ongelofelijk complexe natuur momenteel in het licht van de klimaatcrisis teruggebracht tot enkele eenvoudige cijfers. Zoveel kilo CO2, zoveel kilo zuurstof. Het nut van de kerstboom wordt afgemeten aan wat getallen van basale chemie. Kortzichtig is het meest milde woord dat me te binnen schiet.
Lijden
De bomen lijden, en ik lijd met ze mee. Het doet me zeer te zien hoeveel bomen er de afgelopen jaren zijn gesneuveld. Al die Twentse houtwallen. Veel gemeenten hebben al niet eens een kapvergunning meer voor dunne bomen. De meeste bomen zijn vogelvrij, om maar eens een wrange grap te maken.
Ik heb ooit in mijn prille jeugd, na twee dagen hakken met vriendjes, een enorme boom geveld in een bosje ergens achteraf. Ik heb er nog spijt van. Ik hoop dat de boom mij kan vergeven. Nu is het hele bos weg. Op de plek van de boom en zijn vriendjes staat nu de Ikea. Met die leuke houten meubeltjes inderdaad. Gestolde vooruitgang van kerstbomenhout.
Maar goed, de vraag is natuurlijk: ben ik voor of tegen een echte kerstboom. Het antwoord zal verbazen. Ik ben vóór een echte kerstboom. Maar, en dat is dan wel een onvoorwaardelijke eis, dan moet de boom na gebruik wel worden begraven in de eigen tuin. De bomen hebben jarenlang CO2 uit de atmosfeer afgevangen. De biomassa die daar het gevolg van is moet je niet meer terug laten keren in de kringloop. Anders schiet het niet op met de planeet.
Kunstboom
Wie de boom niet wil begraven, kan als alternatief een kunstboom kopen en die minstens zes jaar gebruiken. Oké, de productie kost iets meer CO2, maar na een jaar of zes is elk jaar winst.
Schiet mij nog een alternatief te binnen. Twintig jaar geleden meldde zich een oude man op de redactie. Hij had een kerstboom bedacht voor mensen zonder geld. Een stuk plastic elektriciteitsbuis met gaatjes, rechtop, op een plankje. Daar kon je wat takjes in steken. Half plastic, half natuur. Hij was zijn tijd te ver vooruit. We hebben er nooit meer wat van gehoord.
