Het goede nieuws: de helft van de senioren staat klaar om mantelzorg aan een buur te verlenen. Het slechte nieuws: tweederde is bang dat de gemeente daar lucht van krijgt. En vervolgens gaat bezuinigen: dan is buurmans recht op hulp zo verloren en wordt hij afhankelijk van de mantelzorger.
De participatie-heilstaat, naar de visie van de onvermoeibare staatssecretaris Jetta Klijnsma, is anno 2015 in volle opbouw. Gemeenten hebben de taak gekregen om alle huishoudelijke hulp, dagopvang, maatschappelijk werk en jeugdzorg te gaan uitvoeren. Daarbij moet tegelijkertijd bezuinigd worden. Geen probleem, want vrijwilligers gaan de gaten opvullen die bij de professionals wegbezuinigd worden, zo luidt het devies.
Uit een recente enquête van seniorentijdschrift Plus Magazine onder 1.300 lezers blijkt dat potentiële mantelzorgers zich daar bezorgd om maken. Gevraagd werd naar de bereidheid om buren te helpen, nu sinds 1 juli de zorg voor een buurman of buurvrouw ook officieel het recht geeft op zorgverlof op de werkvloer.
DE VREES IS GROOT DAT DE GEMEENTE DE VRIJBLIJVENDE BURENHULP MIN OF MEER ZAL AFDWINGEN
Die bereidheid is er volop. Naast de standaard-burengunsten als katten voeren of planten water geven, blijkt 49 procent van de ondervraagden bereid om ook echte zorgtaken voor een buur uit te voeren. Maar de vrees is groot dat de gemeente de vrijblijvende burenhulp min of meer zal afdwingen.
Keukentafelgesprek
Vrijwel alle ondervraagden (97 procent) vinden het belangrijk dat mantelzorgen voor een buur vrijblijvend en vrijwillig blijft. Maar dat is door de nieuwe zorgwetgeving ineens een uitdaging. Waarom? Door de bezuinigingen op zorg in de wijk rekenen gemeenten steeds meer op de inzet van burgers. Wanneer een zieke of steeds minder zelfstandige buur zorg nodig heeft, komt het wijkteam van de gemeente op bezoek voor een zogenaamd keukentafegesprek. Daarin kijken hulpverleners naar welke zorg nodig is. Wanneer er familieleden of buren in de omgeving van de hulpbehoevende zijn die zorgtaken vervullen, kan dat betekenen dat de gemeente besluit dat er minder professionele zorg nodig is.
Daarom vreest 61 procent van de potentiële mantelzorgers uit de Plus-enquête dat de buurman of buurvrouw minder zorg toegewezen krijgt wanneer tijdens zo’n gesprek aan het licht komt dat zij wel eens komen koken of helpen in het huishouden. Dan wordt een buur ineens een stuk afhankelijker van die voorheen meer vrijblijvende hulp.
Bezuinigingen
Hoeveel een gemeente gaat leunen op vrijwilligers en mantelzorgers kan sterk variëren. Gemeenten mogen zelf weten hoe ze met het budget voor hun nieuwe zorgtaken omgaan. Volgens een inventarisatie van Binnenlands Bestuur wordt er gemiddeld wel veel meer bezuinigd op de gemeentelijke zorg dan noodzakelijk is.
ER WORDT GEMIDDELD WEL VEEL MEER BEZUINIGD OP DE GEMEENTELIJKE ZORG DAN NOODZAKELIJK IS
Gemiddeld bezuinigen gemeenten nu 17 procent op die taken, terwijl ze van het Rijk gemiddeld slechts 11 procent minder budget krijgen. Gemeenten hebben mogelijk ook een motivatie om extra te bezuinigen: het overgebleven budget mag eventueel ook aangewend worden om andere gemeentelijke kosten mee te dekken en kan zo gebruikt worden om gaten in de begroting mee op te vullen.
Onderling zijn er grote verschillen in de bezuinigingen op de gemeentelijke zorgtaken. Heel gulle gemeenten beperken hun zorgbezuinigingen tot 10 procent, terwijl de strengste bezuinigers in gemeenteland tot wel 30 procent bezuinigen. Ook in de gehanteerde tarieven voor hulp zitten grote verschillen, tot wel 100 procent. Zo varieert het uurtarief voor ‘individuele ondersteuning’ van een hulpbehoevende van 24,50 tot 50,65 euro.
De mate van gulheid van een gemeente hangt lichtjes samen met de politieke kleur van het college, volgens Binnenlands Bestuur. Van de VVD-college’s wordt 61 procent als ‘zuinig’ beoordeeld, waarmee de partij het CDA (60 procent zuinige colleges) net de baas is op het gebied van bezuinigen. De SP is gemiddeld de minst zuinige gemeentelijke partij: slechts 48 procent van de SP-colleges wordt als ‘zuinig’ bestempeld.
