Naast het beginsel dat de aanklager altijd gelijk heeft, lijkt nog een ander principe de politieke en journalistieke begeleiding van het JIT-onderzoek te beheersen, namelijk de gedachte dat veel zwak bewijs één sterke zaak zou maken.. ‘Vervreemdend’, zo kan het gevoel het beste omschreven worden dat overheerste nadat het Joint Investigation Team (JIT), aanklager in de zaak MH17, op 28 september jl. de resultaten van haar onderzoek openbaarde. In een twintig minuten durende persconferentie gaf het team informatie prijs over het wapen waarmee vlucht MH17 ruim twee jaar geleden zou zijn neergeschoten en, belangrijker nog in verband met de vaststelling van de dader, over de afvuurlocatie van dat wapen .
Elsevier afwijzing WOB MH17Het standaard scenario waarmee gewerkt is, moge bekend zijn. Op de ochtend van de bewuste 17de juli 2014 zou een Buk-raketinstallatie zijn aangeleverd vanuit een Russisch konvooi, die vervolgens naar een landbouwveld werd vervoerd, zuidelijk van de stad Snizhne in het oosten van Oekraïne, waarna het voertuig – ná de BUK-lancering – via Luhansk weer over de grens weer naar Rusland verdween.
Het JIT publiceerde maart 2015, dik negen maanden na de ramp, een oproep voor getuigen waarin dit scenario al centraal stond; de getuigen werden dus, als het ware, bij dit verhaal gezocht. Een aanklacht gebaseerd op een tunnelvisie leek toen al in de maak (zie dit artikel op Ravage ).
De recente persconferentie bleek een compleet Déjà Vu. Het aan de NAVO gelieerde onderzoeksteam ‘Bellingcat’ had de publieke geest in (pro)westerse landen al geruime tijd voorbereid op wat zou komen, want het JIT bleek niet verder te zijn gekomen dan het vrijwel één op één kopiëren van wat dit propagandacollectief ‘Bellingcat’ via een uitgekiende PR-strategie al tijden, via gewillige journalisten (zoals o.a. DWDD!!) aan het publiek toevertrouwd had.
eliot higgins belingcatAanklager heeft altijd gelijk..
Op zichzelf was dat geen verrassing. Beide organisaties, JIT en Bellingcat, baseren zich voornamelijk op bewijs dat, al dan niet direct, voornamelijk is aangeleverd door de Oekraïense geheime dienst (SBU). Waar Bellingcat zo´n beetje tot keizer van het MH17-onderzoek wordt gekroond, is hun bijdrage forensisch gesproken feitelijk nihil geweest. Het collectief fungeerde meer als hype-surfend doorgeefluik van door anderen aangeleverd ‘bewijs’ van sociale media – meestal met een SBU luchtje – dan dat het zelf enig kritisch onderzoek verrichtte.
Wat desondanks verraste, tot zelfs vervreemding aan toe, is dat het JIT -in tegenstelling tot het OvV-rapport (Onderzoeksraad voor de Veiligheid)- vrijwel niets bracht dat afweek van de standaard lijn, die al vanaf de avond van die akelige 17de juli was uitgezet door Oekraïense officials en onbekende bronnen (CIA?) die enkele foto’s en video’s van een Buk-transport op internet postten. Weliswaar kregen we nu meer materiaal te zien dat na – uiteraard ‘diepgravend onderzoek’ – van, let wel: ‘sociale media’ was gehaald. Maar dat nam de bittere smaak niet weg, dat het publiek hier met groteske verklaringen over 100% sluitend bewijs eigenlijk – om het netjes te zeggen – in zijn hemd werd gezet.
De domheid van een betweterig beginnend journalist. Zijn collega’s voor dom uitmaken, o.b.v. propaganda-bewijs..
De domheid van een betweterig beginnend journalist. Zijn collega’s voor dom uitmaken, o.b.v. propaganda-bewijs..
joost-niemoller-mh17-jit-tweetMainstream media reageerden volkomen anders.
RTL-Nieuws correspondent Olaf Koens en anderen konden zich niet inhouden en scholden de luttele kritische journalisten in deze zaak – Joost Niemöller, Wierd Duk – uit voor complotdenkers, omdat zij het hadden gewaagd aandacht te besteden aan een alternatief scenario. Eliot Higgins en zijn rechterhand Aric Toler, medewerkers van Bellingcat, reageerden zoals verwacht: triomfalistisch, arrogant en agressief. De NOS en andere journalisten stelden vragen aan het JIT over hoe de Russen nu konden worden vervolgd, elke kritische vraag over het getoonde zorgvuldig mijdend.
Zonder meer werd mediabreed aangenomen dat de aanklager altijd gelijk heeft, overigens een beginsel dat normaal gesproken exclusief wordt aangehangen in een totalitaire politiestaat waarin een rechter slechts het vooraf bestemde vonnis afstempelt. Maar ondanks het feit, dat de aanklager en speurders, nu openlijk meer ‘sociale media bewijs’ publiceerden om het publieke debat beslissend te beïnvloeden – in welke strafzaak kom je dat eigenlijk vaker tegen? – blijven de vragen over de ongerijmdheden die in de keten van bewijs optreden zonder meer geldig..
Dissident onderzoek
Enkele belangrijke punten die naar aanleiding van onderzoek door een groep dissidente onderzoekers werden vastgesteld, zijn onder andere:
De herkomst en datering van het materiaal van de Buk-route is omgeven met onduidelijkheden (zie dit voorbeeld (HIER));
De lanceerlocatie, eigenlijk oorspronkelijk gelokaliseerd op basis van een dubieuze foto van een lanceerpluim, een platgebrand veld en wat non-descripte sporen in nabij gelegen velden, is fysisch/mathematisch onmogelijk (zie op mijn blog bijvoorbeeld HIER en HIER);
De (publiekelijk kenbare) afgeluisterde gesprekken vertonen inhoudelijk zoveel tegenstrijdigheden, dat het lachwekkend wordt en enkele zijn bovendien ook technisch bewezen geknipt en geplakt (zie bijv. HIER)
Daarnaast bleek het verhaal – gebaseerd op een ingetrokken bericht van een separatistische nieuwssite – dat de separatisten een fatale vergissing zouden hebben gemaakt door MH17 aan te zien voor een Oekraïens vrachtvliegtuig, een hoax (zie HIER).
Interessant aan de perspresentatie van het bewijs was eigenlijk om na te gaan wat eigenlijk niet werd gemeld. Afwezig in de hieronder geplaatste JIT-animatie over de getoonde BUK-route, was bijvoorbeeld de video die 13 mei jl. plotseling opdook van het Buk-transport in Makeevka, even buiten Donetsk, een dag na publicatie van een satellietfoto waarop hetzelfde transport op ongeveer hetzelfde tijdstip te zien zou zijn.
Deze satellietfoto is inmiddels gewoon op Google Earth te bekijken, maar publicatie van één en ander leek zorgvuldig geregisseerd door de Amerikaanse inlichtingendiensten. Desalniettemin bleef dit cruciale, duale bewijsstuk onbenoemd. Dat was naast de staatsgeheime ‘we saw where it came from’ informatie waarop John Kerry zich baseerde, nóg een stuk Amerikaans bewijs dat niet werd getoond.
satellietbeeld-stratfor
Satellietbeeld van de truck die de Buk op de 17de juli zou hebben vervoerd door Makeevka, gepubliceerd door het private Amerikaanse inlichtingenbedrijf Stratfor. Een video van het transport op vrijwel dezelfde plek dook mei jl. tegelijk op met dit beeld. Beiden verschenen NIET in de JIT-animatie met bewijs van de Buk-route.
Het wapen: een BUK, maar welke…??!
Opmerkelijk was ook dat het JIT twee jaar geleden al veldexperimenten heeft verricht met Finse Buks, maar daarvan (kennelijk op Fins verzoek) tijdens de persconferentie geen enkel resultaat te bieden had. Niettemin bleef het exacte type wapen onbekend. Volgens het JIT was een Buk-raket uit de 9M38-serie afgeschoten, zodat men specifieke aanwijzing van een nieuwere variant uit die serie vermeed. Die nieuwere BUK-variant bezat unieke fragmentatie-deeltjes, de zogenoemde ‘vlinderdas-fragmenten’, waarvan er twee in de MH17-cockpit zijn teruggevonden. Ook RTL4-journalist Jeroen Akkermans had een dergelijk element aangetroffen, maar op een plaats die technisch gesproken onmogelijk was en dat daar dus kennelijk geplant was..!
BUK shrapnel
Een beeld van verschillende schrapnel-stukken, die in een fragmentatie-raket als de BUK worden gebruikt. Verschillende raketten dragen ook verschillende stukjes in de raket mee.
‘De Telegraaf’ was evenwel bereid een dag voor de persconferentie desinformatie te verspreiden over een feitelijk niet bestaande ‘Russische variant’ van het wapen, een variant die door het JIT zou worden bevestigd. Dat bleek een dubbele leugen, aangezien ook Oekraïne op het moment van de ramp in het bezit was van de oude én nieuwe varianten uit de 9M38-serie. Saillant was dat het JIT de BUK als wapen bevestigde door een deel van een raket te laten zien dat in de sponning van het cockpitraam was achtergebleven.
De groep dissidente onderzoekers had al beargumenteerd dat de plaats van dit materiaal bewees dat de OVV een verkeerd detonatiepunt had bepaald – waaruit vervolgens ook een verkeerde lanceerrichting was berekend (HIER). Dat bleek voor het JIT geen enkel probleem. Men kondigde zelfs aan met eigen berekeningen, die nog specifieker zouden zijn dan de OVV al had uitgevoerd, de plaats van afvuren exact te hebben bepaald. Uiteraard waren ook die berekeningen geheel in lijn met onderzoek van het Kiev Research Institute, dat pikant genoeg eerder al angstaanjagend exact op de Bellingcat lanceerplek uit was gekomen (zie deze pdf, pag.154 OVV rapport).
…en van wie dan?|
Contrabewijs en -expertise werden dus stelselmatig uitgesloten in het JIT-rapport. De officiële onderzoekers hadden er gedurende het onderzoek gewoonweg geen belangstelling voor, zo bleek uit eigen ervaring, ook al werd geprobeerd de resultaten ervan hen aan te bieden. Dat gold zowel voor bewijs vanuit kringen van de Russische staat en het bedrijf dat het Buk systeem vervaardigt als bewijs van de groep dissidente burger-onderzoekers.
Een ander belangrijk voorbeeld van die houding was de wijze waarop met vers aangeleverde primaire Russische radarbeelden werd omgesprongen. Er waren weliswaar geen Oekraïense SU-25 jachtvliegtuigen in de buurt van MH17 te zien op het moment dat het vliegtuig getroffen moest zijn, maar ook een Buk-lancering vanuit Snizhne bleek absent. Het eerste gegeven werd door aanhangers van het standaardverhaal direct overgenomen en breed uitgemeten, het tweede werd verdonkeremaand.
‘Afwezigheid van bewijs, is nog geen bewijs van afwezigheid’, stelde het JIT-onderzoeksteam, hoewel op basis van radarspecificaties kan worden aangenomen, dat de BUK met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid, ten minste één keer moet hebben ‘opgelicht’, maar waarschijnlijk zeker 4x tijdens zijn dodelijke vlucht, gesignaleerd had moeten zijn. In een eventuele rechtszaak zal het JIT zich er uiteindelijk toch over moeten buigen..!
7 Juli 2016, John Kerry op bezoek bij de ‘pro-westerse’ president van Oekraïne Victor Poroshenko.
7 Juli 2016, John Kerry op bezoek bij de ‘pro-westerse’ president van Oekraïne Victor Poroshenko.
In eenzelfde vlaag van overmoedigheid werd ook de mogelijke betrokkenheid van Oekraïne bij de ramp vermeden. Zelfs de mogelijkheid van misdadige nalatigheid, zoals het openhouden van het luchtruim boven conflictgebied waarin mogelijk middellange afstand raketten aanwezig zijn, werd onvermeld gelaten. Nog opmerkelijker was dat bij het bestuderen en afstrepen van scenario’s men kennelijk bij de afdeling SAM (surface-to-air missiles) de mogelijkheid van een Oekraïense Buk was vergeten (HIER). Het JIT had uiteraard toch in het ideale geval op zijn minst dienen te vermelden dat was vastgesteld, dat het scenario van een Oekraïense BUK onmogelijk zou zijn, nadat Oekraïne volledige openheid van zake zou hebben gegeven over de locaties waar hun Buk-eenheden in het bestreden gebied zich hadden bevonden op en rond de 17de juli.
Met name de Buks van het 1ste en 2de bataljon van het 156ste regiment, die zich waarschijnlijk ten zuiden van de lijn Donetsk-Snizhne bevonden, konden heel goed binnen schootsafstand hebben gestaan. Deze stap werd helaas overgeslagen, onopgemerkt door het voltallig aanwezige journaille. Ook nu geldt dat als het ooit tot een rechtszaak mocht komen, deze gegevens evenwel toch onherroepelijk boven water moeten komen.
Het move-in-shoot-down-move-out scenario komt Oekraïne zeer goed uit. Het verhaal werd al voorbereid vlak na middernacht (17 op 18 juli 2014), toen diverse Oekraïense bronnen dicht bij de regering meldden dat een BUK-konvooi op weg was naar de Russische grens via Marinovka. In de opeenvolgende dagen werd dat verhaal vervolgens officieel door de minister van Binnenlandse Zaken Avakov twee keer aangepast.
Nee, de BUK was niet direct via Marinovka, op 18 km van Snizhne, over de grens gegaan en ook niet in een konvooi. Het had zelfstandig op een dieplader een route van honderden kilometers omgereden via Luhansk en Krasnodon. En let wel: recht door Oekraïens gecontroleerd en gebombardeerd gebied (HIER). Het nut van deze omweg, moge duidelijk zijn. Als de Buk nog geen 24 uur in Oekraïne was, dan ontslaat dat het Oekraïense leger grotendeels van verantwoordelijkheid het wapen niet te hebben kunnen opsporen en vernietigen..
De afvuurlocatie, omgeven met mysterie
Van de berekeningen van de raketbaan om de precieze lanceerlocatie te kunnen bepalen, werd op de JIT-persconferentie niets getoond, ook niet naderhand op de website van politie of Openbaar Ministerie. Op basis van de matig betrouwbare berekeningen die TNO en het Nederlands Lucht- en Ruimtevaart Lab (NLR) hadden gedaan voor de OVV kon al geconcludeerd worden dat exacte plaatsbepaling een haast onmogelijke klus moest zijn geweest.
Er waren bijvoorbeeld veel te weinig wrakstukken in het getroffen gebied van het vliegtuig opgenomen om tot een goed simulatiemodel van het schadepatroon te komen. Sommige schade aan de wrakstukken, of juist afwezigheid ervan, leek volkomen in tegenspraak met een lancering volgens het Snizhne-scenario. Verder was het detonatiepunt verkeerd bepaald en waren de parameters voor wapenprestaties niet van de Buk fabrikant overgenomen, maar door de NAVO aangeleverd (HIER).
soil-sampling-jit
JIT-medewerkers in de verte, verrichten bodemmonsters in een veld, dat door internetbloggers is aangewezen als lanceerveld. Gebaseerd op basis van een foto van een vermeende lanceerpluim.
Toch schijnt het JIT erin te zijn geslaagd een uiterst nauwkeurige berekening te maken, een opmerkelijk gegeven aangezien bijvoorbeeld niet (veel) meer cruciale wrakstukken zijn geborgen en Russische (contra-)expertise stelselmatig buiten de deur werd gehouden. Daarnaast waren er weliswaar van het aangewezen lanceerveld bodemmonsters genomen om chemische sporen van een Buk-lancering veilig te stellen, maar die hadden kennelijk, zoals ik reeds voorspeldde aan de hand van Westerbeke´s februari brief aan de nabestaanden, tot niets geleid (HIER). In ieder geval bleven ook die – zeer waarschijnlijk negatieve – forensische resultaten buiten bereik van pers en publiek. Afwezigheid van bewijs is nog geen bewijs van afwezigheid, zal waarschijnlijk de conclusie zijn geweest.
Vormen van bewijs..
De vraag is dus wat nu eigenlijk wél de stellige toon van het JIT-presentatie rechtvaardigde. Dat bleken drie vormen van bewijs.
