Sir Roger Penrose is één van de belangrijkste wetenschappers in de relativiteitstheorie en kwantummechanica. Samen met Stuart Hamerhoff, een Amerikaanse anesthesist en hersenonderzoeker, ontwikkelde hij een nieuwe theorie over bewustzijn.
Die bleef omstreden omdat niemand haar kon bewijzen. Tot nu toe. Na vijf jaar onderzoek op hersencellen met een atoomscanner bevestigt nanowetenschapper Anirban Bandyopadhyay de theorie. En hij voegt eraan toe: niet alleen kwantumfluctuaties spelen een rol in onze neuronen; ze communiceren ook via geluidsgolven.
Roger Penrose (82), emeritus hoogleraar wis- en natuurkunde van de Oxford-universiteit, heeft een eigen theorie over bewustzijn die haaks staat op de neurowetenschappen. Dat miljarden hersencellen in ons brein met elkaar knap ingewikkelde netwerken vormen, is volgens hem niet voldoende aanleiding voor bewustzijn.
Diepgaand begrijpen
Hét missende ingrediënt is volgens Penrose ‘een diepgaand begrijpen’ dat buiten rekenkracht omgaat. Onze hersencellen hebben daartoe waarschijnlijk toegang tot een speciaal fenomeen, zegt de hoogleraar: de kwantummechanica.
Dat is een tak van de natuurkunde die verklaart hoe kleine deeltjes zoals elektronen bijvoorbeeld op meerdere plekken tegelijk kunnen bestaan, of in meerdere toestanden tegelijk kunnen verkeren. Volgens Penrose helpt de speelruimte van zulke kwantumtoestanden onze neuronen hun normale rekenkracht te overstijgen, waarmee de deur naar bewustzijn is geopend.
Ziel
Hameroff veronderstelt dat kleine buisjes binnen onze hersencellen bewustzijn voortbrengen: de microtubuli. Die zouden een soort oerbewustzijn uit de kwantumwereld tappen en doorgeven aan de rest van het brein.
In het blad Physics of Life Reviews schrijven Penrose en Hameroff dat Bandyopadhyay, werkzaam als natuurkundige aan het Nationaal Instituut voor Materiaalwetenschap (NIMS) in Japan, aanwijzingen voor kwantumeffecten in deze buisjes heeft ontdekt.
In een boekhoofdstuk dat Hameroff samen met Deepak Chopra heeft geschreven, zegt de anesthesist dat het kwantumbrein een goede verklaring biedt voor bijna-doodervaringen, het gezonde effect van meditatie en het bestaan van de ziel.
[Elsevier]
