Moet je geloven wat er in de krant staat? Emeritus hoogleraar Cees Hamelink roept al jaren van niet. Hij schreef meerdere boeken waarin hij probeert het grote publiek de ogen te openen voor manipulaties van spindoctors, voorlichters, politici en bedrijven, die in zijn ogen veel te gemakkelijk door journalisten worden overgenomen.
“Goede journalistiek heeft een ontzettend goed publiek nodig,” zegt hij in een online college. “Een publiek dat een beetje argwanend en achterdochtig is. En dat met enige regelmaat zegt: klopt het verhaal wel? Zou het ook anders kunnen zijn?”
Een groot deel van het volk heeft geen vertrouwen meer in de mainstream media en zoekt op internet zelf uit hoe het zit. Hamelink laat aan de hand van voorbeelden zien hoe gemakkelijk de reguliere media uitspraken van leugenachtige politici en andere autoriteiten overnemen.
Leugenachtige communicatie
Hij noemt de speech over massavernietigingswapens, waarmee Colin Powell in 2003 probeerde de VN-Veiligheidsraad te overtuigen van de noodzaak van een interventie in Irak. De wapens bleken achteraf niet te bestaan.
Veel menselijke interacties worden gekenmerkt door bedrieglijke communicatie. Ook in de media is leugenachtige communicatie bijna geaccepteerd, aldus Hamelink. Volgens hem is het onrealistisch van de media de waarheid en niets dan de waarheid te verwachten.
“De wereld is een gemaskerd bal en de media moeten ontdekken wie en wat er achter de maskers zit,” zei hij. “Van journalisten mag verwacht worden dat zij betrouwbare partners zijn voor de burger die op zoek is naar het ‘demasqué’ van de moderne samenleving.”
Gestopt met kranten en journaals
Filosoof Tinneke Beeckman krijgt van lezers vaak te horen dat ze gestopt zijn met kranten en journaals. En niet uit gebrek aan nieuwsgierigheid. Ze twijfelen namelijk vaak aan de onafhankelijkheid van journalisten.
Sinds twee jaar vertrouwen nieuwsconsumenten liever op hun eigen zoekresultaten, dan op nieuws dat gebracht wordt door traditionele media, zo is gebleken uit wereldwijd onderzoek van het Amerikaanse bureau Edelman.
Buitengewoon onbetrouwbaar
Uit Brits onderzoek blijkt dat journalisten als buitengewoon onbetrouwbaar worden gezien. Volgens Mark Deuze, hoogleraar mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam, is de trend hier precies hetzelfde als in Groot-Brittannië en de VS.
“Dit is zonder twijfel de grootste crisis voor de journalistiek, groter dan het probleem van afhakende abonnees of haperende verdienmodellen voor online journalistiek,” zei hij.
[Trouw]
