Met het vertrek van Groot-Brittannië beleeft de Europese Unie de diepste crisis in haar bestaan. Ook in vele andere lidstaten zijn populistische en nationalistische bewegingen in opmars. Ze krijgen schouderklopjes uit Washington, waar het aantreden van Donald Trump het traditionele partnerschap met de Verenigde Staten op losse schroeven heeft gezet. “Brexit, Trump, Poetin: er zijn meer dan genoeg redenen om de Unie te hervormen”, betoogde Verhofstadt.
Want volgens de Belgische oud-premier is het een misvatting dat een sterke Europese Unie en natiestaten niet samen kunnen, of dat mensen gewoon tegen Europa zijn. Wel wenden steeds meer kiezers zich af van het Europese project omdat de Unie steeds “too little” en “too late” heeft gereageerd op de vele crisissen die het voorbije decennium op het continent zijn afgekomen: de financiële crisis, de economische recessie, de vluchtelingencrisis…
Efficiënter
Verhofstadt bepleit een grondige hervorming om Europa efficiënter te maken. Daarvoor moet de Europese Commissie drastisch afgeslankt worden, en omgevormd tot “de belangrijkste uitvoerende macht of regering van de Unie”. Het Europa à la carte, met al zijn opt-ins, opt-outs en andere uitzonderingen voor lidstaten, wordt ten grave gedragen. Wel moet het voor bereidwillige lidstaten makkelijker worden om versterkte samenwerkingen aan te gaan. Het vetorecht van lidstaten wordt tot het absolute minimum herleid en nieuwe bevoegdheden voor het Europees Parlement en de nationale parlementen moeten de Unie democratischer maken.
Verhofstadt stelt voorts een sterkere procedure voor de bescherming van de burgerlijke vrijheden in Europa voor. Europol moet in de strijd tegen terrorisme een echte onderzoeks- en inlichtingendienst krijgen en tegen externe dreigingen moet Europa zich wapenen met een defensie-unie. Tenslotte is er veel aandacht voor de hervorming van de eurozone. De liberaal breekt een lans voor een eigen begroting voor de eurolanden en een Europese minister van Financiën. Een convergentiecode moet ervoor zorgen dat de lidstaten op domeinen als belastingen, arbeidsmobiliteit, sociale samenhang en pensioenen naar elkaar toegroeien.
Drie rapporten
Het rapport hangt samen met twee andere rapporten die deze week in het Europees Parlement worden behandeld. Terwijl Verhofstadt de blik op de langere termijn richt, gaan de Duitse christendemocraat Elmar Brok en de Italiaanse sociaaldemocrate Mercedes Bresso in op onbenutte opties in het Verdrag van Lissabon die Europa nu al slagvaardiger kunnen maken. Meer beslissingen met meerderheid in plaats van unanimiteit en de omvorming van de raad van ministers tot een tweede parlementaire kamer vormen de blikvangers. De Duitse christendemocraat Reimer Böge en de Franse socialiste Pervenche Berès werkten dan weer een pad naar een eurobegroting uit.
Samen vormen de drie rapporten de bijdrage van het Europees Parlement voor de zestigste verjaardag van het Verdrag van Rome eind maart. Donderdag worden ze in plenaire zitting gestemd. Het rapport van Verhofstadt werd eind vorig jaar in commissie goedgekeurd met een meerderheid van 16 tegen 6 stemmen bij één onthouding. De oud-premier kreeg er de steun van de christendemocratische en conservatieve EVP, sociaaldemocraten, liberalen en groenen, maar dat betekent niet noodzakelijk dat alle leden van deze families het rapport zullen steunen, zo bleek vandaag tijdens het debat.
Op N-VA hoeft Verhofstadt zeker niet te rekenen. Sander Loones spreekt van “politieke masturbatie”. “Wat in die rapporten besproken wordt, zal er niet komen. Dat weet iedereen. Want er is geen draagvlak bij de lidstaten en geen draagvlak bij de bevolking”, aldus Loones, die “meer macht voor de Commissie” en “het versluizen van Vlaams belastinggeld naar Zuid-Europa” afserveerde. Ook Vlaams Belang wijst het rapport resoluut af. “Het Europees parlement zou net de motor moeten zijn van het verzet dat bij de bevolking optreedt tegen deze Europese constructie”, stelde Gerolf Annemans.
