De aanslag in Nice en de aanhoudingen van terroristen in Avignon en Lyon betekende weer de volgende zwarte bladzijde in het terrorisme-boek van Frankrijk. Na de onthoofding van docent Samuel Paty wordt het land opnieuw in het hart geraakt. “Veel mensen zullen de schouders ophalen en zeggen: we zijn eraan gewend”, zegt Frankrijk-correspondent Stefan de Vries.
Na de aanslag in Nice gisteren, waarbij drie mensen werden gedood in een kerk, werd Frankrijk in opperste staat van paraatheid gebracht. Zeker nadat er in Parijs, Avignon en Lyon terroristen werden opgepakt die met messen zwaaiden. “Het is een dag waarop maar weer eens blijkt dat de terroristische dreiging maar weer eens onderstreept wordt. Iedereen weet dat dit kan gebeuren.”
Miniatuurvoorbeeld Lees ook:
‘Dader Nice is 21-jarige man uit Tunesië’
Franse president Emmanuel Macron sprak harde woorden na de moord op Paty. De docent moest het tonen van Mohammedcartoons van Charlie Hebdo in de klas met de dood bekopen.
Paty was volgens Macron het slachtoffer van ‘lafaarden’, terwijl Paty de seculiere en democratische waarden van de Franse republiek vertegenwoordigde. “Hij werd gedood omdat islamisten ons land willen, maar met stille helden als Paty zullen ze het nooit krijgen.”
President Macron kijkt verslagen na de dood van Samuel Paty
En juist die waarden van de republiek ziet Macron in gevaar komen met dit soort geweld. Frankrijk is extreem als het gaat om de scheiding tussen kerk en staat. Daarmee is het een uitzondering in Europa. De Franse staat wil neutraal zijn ten opzichte van geloof.
Veel vijanden
Daarom is het bijvoorbeeld niet toegestaan om een hoofddoek te dragen op school en is iedere vorm van geloofsovertuiging op publieke tv verboden. Iedereen mag gelovig zijn, maar overtuigingen moeten thuis worden gelaten om alles zo neutraal mogelijk te houden. De Vries: “Dat zijn allemaal belangrijke fundamenten voor de republiek. Voor religie is geen plek in het dagelijkse leven.”
Maar de scheiding tussen kerk en staat zorgt nog niet voor agressie, want dat is al sinds 1905 zo geregeld. Alleen zorgt de interpretatie van die wet voor wrijving. Volgens terrorisme-expert Jelle van Buuren van de Universiteit Leiden is Frankrijk telkens weer het doelwit van aanslagen, omdat het land zich veel vijanden op de hals haalt.
Frankrijk speelt militair en politiek gezien een belangrijke rol in het Midden-Oosten en West-Afrika, zegt Van Buuren. “Daardoor zijn zij een goed zichtbaar doelwit. Het is een groot en machtig land, dus als je dat kan treffen, tel je mee.”
De kerk staat midden in het centrum van Nice.
“De afgelopen weken zie je de hoogspanning in Frankrijk er vanaf knetteren”, concludeert Van Buuren. Dat hangt volgens hem samen met de start van het Charlie Hebdo-proces, waarbij veertien verdachten terecht stonden voor de bloedige aanslag in 2015.
Na die bloedige aanslagen van een paar jaar terug, leek de rust tot een aantal weken geleden teruggekeerd, maar dat is volgens Van Buuren een illusie. “De afgelopen jaren zijn tientallen aanslagen verijdeld, het terrorisme is zeker niet verdwenen.”
Het enige verschil met de aanslagen van een paar jaar geleden is dat het nu meer om eenmansacties gaat. Daarbij wordt gebruik gemaakt van messen en bijlen in plaats van grote explosieven, wapens en bomgordels, zoals in Parijs in 2015.
‘Propaganda gaat door’
Dat geldt ook voor de aanslag in Nice, waar een 21-jarige Tunesiër in zijn eentje met een mes de aanval op kerkgangers opende. Het past volgens Van Buuren in de handelswijze van aanslagplegers.
Eerste beelden van plek aanslag met mes in kerk Nice
Na de val van Islamitische Staat en daarmee het Kalifaat, zijn de aanslagen steeds kleinschaliger geworden. “Er is niemand meer die grote aanslagen in Europa coördineert. Sinds IS op z’n gat ligt, is dat verdwenen. Tegelijkertijd is de propaganda wel doorgegaan om toe te slaan waar het kan.”
Er is volgens hem dan ook geen enkele reden om aan te nemen dat het terrorisme verdwijnt. “Vaak als iemand een aanslag pleegt, zijn er anderen die opstaan en denken: mijn tijd is gekomen om hetzelfde te doen.”
